ماه مبارک رمضـان، ماه بـهار قـرآن، ماه نزول آیـات نـور، بهترین فرصت است برای شناخت امیرمومنان در آیینه کلام خداوند؛ «آیات علوی»نگاهی است به شان و منزلت حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام در قرآن کریم.
امروز همزمان با اولین روز ماه رمضان، در سرآغاز سخن از «آیات علوی» که معرف شخصیت والای حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام است، به بهانه سالروز وقوع جنگ تبوک به آیه ای اشاره خواهیم کرد که در هنگام بازگشت پیامبر رحمت از این نبرد بر وی نازل شد و ایشان مصداق آن را حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام معرفی کردند.
آیه مورد بحث امروز، آیه ۴۱ سوره حجر می باشد:
خداوند فرمود: «اين راه مستقيمى است كه بر عهده‌ی من است و سنت هميشگى‌ام.»
ابوبرزه گفت: در خدمت پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله نشسته بودیم. آن جناب به‌سوی امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام اشاره نموده، این آیه را خواند:
«این راه مستقیم من است، از آن پیروی کنید! و از راه‌های پراکنده پیروی نکنید، که شما را از طریق حق، دور می‌سازد! این چیزی است که خداوند شما را به آن سفارش می‌کند، شاید پرهیزگاری پیشه کنید»! (انعام/۱۵۳)
مردی عرض کرد: «ای رسول خدا صلیاللهعلیهوآله!
مگر منظور از آیه این نیست که خدا این راه را بر تمام راه‌ها برتری داده [یعنی اسلام را]».
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: «این ستمی است که تو [درباره‌ی علی (علیه السلام)] روا می‌داری.
امّا آنچه گفتی که خداوند اسلام را بر غیرش برتری داده، صحیح است امّا این آیه هَذَا صِرَاطِی مُسْتَقِیمًا موقعی نزول یافت که من از جنگ تبوک اوّل بازمی‌گشتم».
عرض کردم:
«پروردگارا! من علی علیه‌السلام را همچون هارون علیه‌السلام برادر موسی علیه‌السلام در میان امّت خود به جانشینی گذاشتم؛ جز اینکه پیامبری بعد از من نیست. خداوندا! گفتار مرا تصدیق کن و وعده‌ی مرا تمام نما و نام علی علیه‌السلام را در قرآن ذکر کن؛ چنانچه نام هارون را بردهای. »
آنگاه پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله آیه‌ای را از قرآن خواند و فرمود: «خداوند سخن مرا با این آیه هذا صِراطٌ عَلَیَّ مُسْتَقِیمٌ تصدیق کرد. او همین است که نزد من نشسته است. نصیحتش را بشنوید و [به او] گوش کنید. هرکه مرا دشنام دهد خدا را دشنام داده و هرکه علی (علیه السلام) را دشنام دهد به من دشنام داده است.»
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۵۰۶ فرات الکوفی، ص۱۳۷
غزوه تبوک و اعلام امامت امیرالمؤمنین علیه‌السلام
یکی از غزوه های پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله، جنگ تبوک است کهدر اول ماه رمضان سال ۹ هـ به وقوع پیوست. در این غزوه به دلیل رسیدن خبر تحرکات نظامی رومیان علیه مسلمانان به پیامبر صلیاللهعلیهوآله، ایشان دستور به آماده شدن برای جنگ دادند. از جمله وقایع مهم این غزوه، امر پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله به ماندن امیرالمؤمنین علیه‌السلام در مدینه بود.
اتفاقی که منجر به ایراد سخنی توسط پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله در حق امیرالمؤمنین علیه‌السلام شد که به حدیث منزلت شهرت یافت.
حدیثی که در آن تمامی منازل و مقامات هارون علیه‌السلام نسبت به موسی علیه‌السلام به جز نبوت، برای امیرالمؤمنین علیه‌السلام نسبت به پیامبر اسلام صلیاللهعلیهوآله اثبات شده است.
رسول خاتم صلیاللهعلیهوآله
پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله به امیرالمؤمنین علیه‌السلام اشاره نمود و فرمودند:
«این راه مستقیم من است، از آن پیروی کنید! و از راه‌های پراکنده و انحرافی بپرهیزید که شما را از طریق حق، دور می‌سازد.این چیزی است که خداوند شما را به آن سفارش می‌کند، شاید پرهیزگاری پیشه کنید.»
امام صادق علیه‌السلام
هشام‌بن‌حکم از امام صادق علیه‌السلام نقل می‌کند که امام علیه‌السلام آیه قَالَ هَذَا صِرَاطٌ عَلیََّّ مُسْتَقِیمٌ را تلاوت نموده و فرمود:
«منظورش علیّ‌بن‌ابی‌طالب علیه السلام بود یعنی هیچ انحرافی در مسلک و آئینش نیست.»
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۵۰۶ تأویل الآیات الظاهرهْ، ص۲۵۲
امام باقر علیه‌السلام
سلام‌بن‌مستنیر جعفی گوید خدمت امام باقر علیه‌السلام رفتم و عرض کردم: «منظور آیه قَالَ هَذَا صِرَاطٌ عَلیََّّ مُسْتَقِیمٌ چیست»؟
فرمود: «صراط علیّ‌بن‌ابی‌طالب علیه‌السلام است.»
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۵۰۶ فرات الکوفی، ص۲۲۵/ بصایرالدرجات، ص۵۱۲/ نورالثقلین/ البرهان
