این مراسم با حضور جمعی از علما و شخصیت‌های برجستهٔ حوزه‌های علمیه قم و مشهد، نمایندگان مراجع عظام تقلید، گروهی از فضلای حوزه، پژوهشگران، استادان دانشگاه، طلاب و اساتید حوزهٔ علمیۀ نجف اشرف و کربلا، و همچنین متولّیان و نمایندگان آستان‌های مقدس و مزارات شریف از سراسر جهان برگزار گردید.
سخنرانی تولیت آستان مقدس علوی
آیین افتتاح این همایش با سخنرانی و خوش‌آمدگویی سید عیسی الخرسان، تولیت آستان مقدس علوی آغاز شد. وی تأکید کرد که حوزهٔ علمیه، ادامهٔ طبیعی و حقیقی مکتب اهل‌بیت (علیهم‌السلام) است.
او افزود: «امروز در سایهٔ درخت دانش و تقوای حوزهٔ علمیه گرد آمده‌ایم تا یاد یکی از بزرگ‌ترین فقها و ارکان مدرسهٔ نجف اشرف، آیت‌الله العظمی شیخ محمدحسین نائینی (قدس‌سره) را گرامی بداریم. گرامیداشت او در حقیقت احیای روح اصیل و ریشه‌دار مدرسهٔ نجف است.»
قدردانی از رهنمودهای مرجع عالی‌قدر
در ادامه، شیخ جعفر نائینی، نوهٔ علامه نائینی، در سخنانی از حمایت‌های مرجع عالی‌قدر، آیت‌الله العظمی سید علی سیستانی (دام‌ظله) در برگزاری این همایش قدردانی کرد و گفت ایشان همواره توصیه نموده‌اند که شأن و جایگاه این محقق بزرگ در برنامه‌ها رعایت شود.
وی افزود: «میرزا نائینی با تلاش‌های گستردهٔ علمی، پژوهشی، اخلاقی و تربیتی، و همچنین با ایستادگی در برابر استعمار در عراق و مبارزه با ظلم و استبداد در ایران، حق بزرگی بر گردن حوزه‌های علمیه و جامعهٔ اسلامی دارد.»
او همچنین از تلاش‌های آستان‌های مقدس علوی و حسینی و کارکنان آن‌ها قدردانی کرد.
نائینی؛ مهندس علم اصول
سید منیر الخباز، نمایندهٔ حوزهٔ علمیه، در سخنرانی خود گفت:
«محقق نائینی بی‌تردید مهندس علم اصول است. او ضوابط را سامان داد، نکات را تفکیک کرد، اصطلاحات تخصصی را پایه‌گذاری نمود و هر بحث را از مقدمه تا نتیجه با ساختاری منسجم ارائه کرد. این ویژگی علمی منحصر به فرد اوست.»
علامه نائینی؛ از چهره‌های بزرگ حوزه
سید عباس الحسینی، مدیر مجتمع علمی امام حسین (علیه‌السلام)، اظهار داشت:
«محقق نائینی یکی از چهره‌های بزرگ حوزهٔ علمیه و مجتهدی برجسته و اندیشمندی اصلاح‌گر بود. او دایرةالمعارفی جامع در دانش، فلسفه، عرفان و اخلاق بود و ترکیبی از عمق علمی و دقت تحقیقی را در خود داشت. نظریات او پس از گذشت بیش از ۹۰ سال همچنان در حوزه‌ها محل بحث و تدریس است.»
نقش حوزهٔ نجف در طول تاریخ
شیخ علی‌رضا اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه قم، در سخنرانی خود بر نقش تاریخی حوزهٔ علمیه نجف در شکل‌گیری هویت علمی شیعه تأکید کرد و از گردهمایی علما و تلاش مشترک حوزه‌های عراق و ایران برای بزرگداشت یک شخصیت علمی شاخص قدردانی نمود.
وی افزود که هدف این همایش تنها ادای احترام به بزرگان نیست، بلکه معرفی فعالیت‌های علمی حوزه به جامعهٔ جهانی، دانشگاه‌ها و نسل جوان، و الهام‌بخشی به آنان برای ادامهٔ مسیر علمی و معنوی بزرگان است.
رونمایی از موسوعهٔ محقق نائینی (قدس‌سره)
در اختتامیهٔ این همایش، از دایرةالمعارف جامع علامه نائینی در ۴۰ جلد رونمایی شد؛ اثری که طی دو سال توسط حوزهٔ علمیه قم و مجتمع علمی امام حسین (علیه‌السلام) وابسته به آستان مقدس حسینی تدوین شده است.
همچنین تولیت آستان مقدس علوی، سید عیسی الخرسان، پرچم حرم مطهر امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) را به حوزهٔ علمیه قم اهدا کرد که توسط آیت‌الله شیخ علی‌رضا اعرافی دریافت شد.
پایان همایش
شایان ذکر است که برگزاری این همایش در نجف اشرف پس از برگزاری نخستین دورۀ آن در شهر قم صورت گرفته و قرار است برنامه‌های دورۀ فعلی با جلسه‌ای نهایی در آستان مقدس حسینی به پایان برسد.
