در بسیاری از روایات اهل‌بیت فضیلت زیارت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) با اعمال بزرگی مانند حج عمره مقایسه شده است. زیارت این مرقد شریف نه‌تنها در این دنیا باعث رشد معنوی می‌شود، بلکه در روز قیامت نیز آثار بسیار فراوانی به‌همراه خواهد داشت.
شیخ عباس قمی نیز براساس روایات معتبر نقل می‌کند که قبور حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) و فرزندان پاک ایشان، پناهگاه ترسیدگان و درماندگان و مایۀ امنیت اهل زمین‌اند. در این روایات آمده است هیچ‌کس با دلی اندوهگین یا جسمی بیمار به این مشاهد شریف پناه نمی‌برد، مگر آن‌که حاجت روا می‌شود. همچنین اهل‌بیت (علیهم‌السلام) بر لزوم زیارت، آبادانی و حضور در این مشاهد تأکید کرده‌اند و ترک زیارت را بی‌وفایی نسبت به آنان دانسته‌اند.
فضیلت زیارت قبور اهل‌بیت (علیهم‌السلام) در کلام پیامبر خاتم
شیخ طوسی به نقل از سند ابی عامر ساجی روایت می‌کند که امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: «پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) خبر داد که در سرزمین عراق به شهادت خواهد رسید و در همان‌جا به خاک سپرده می‌شود.»
سپس فرمود: «خداوند قبر تو و فرزندان پاکت را قطعه‌ای از بهشت قرار داده و دل‌های بندگان برگزیده‌اش را به سوی آن مایل می‌سازد. آنان با وجود سختی‌ها به زیارت و آبادانی قبور شما می‌پردازند و در روز قیامت مشمول شفاعت من خواهند بود. زیارت و وفاداری به این قبور، پاداش هفتاد حج دارد و موجب آمرزش گناهان می‌شود.»
در ادامه، پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود:
«تنها صدیقان امت من به زیارت حسین (علیه‌السلام)، پدرش و برادرش خواهند رفت.»
همچنین امام رضا (علیه‌السلام) تأکید فرموده است: «بر هر شیعه و دوستدار اهل‌بیت، عهدی واجب است؛ و نشانۀ وفاداری به این عهد، زیارت قبور امامان است. هرکس با ایمان و اشتیاق به زیارت آنان رود، در قیامت مشمول شفاعت ایشان خواهد بود.»
پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در سخنی دیگر فرمود:
«هرکس مرا یا علی را، چه در زمان حیات و چه پس از وفات، یا فرزندانم حسن و حسین را زیارت کند، من در روز قیامت ضمانت می‌کنم که او را از سختی‌ها نجات داده و در کنار خودم در بهشت جای دهم.»
همچنین پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود: «هرکس حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) را پس از وفاتش زیارت کند، بهشت برای اوست.»
فخر زمین و آسمان، محمد مصطفی (صلی‌الله‌علیه‌وآله) درباره زائر مولای متقیان نیز چنین فرمود:
«کسی که علی را با شناخت مقام و حق او، و بدون غرور و تکبر زیارت کند، خداوند ثواب صد هزار شهید را برای او می‌نویسد، گناهان گذشته و آینده‌اش را می‌بخشد، در قیامت او را در شمار ایمن‌شدگان قرار می‌دهد، حساب اعمالش آسان می‌شود و فرشتگان از او استقبال می‌کنند. وقتی هم به خانه‌اش بازگردد، اگر بیمار شود شیعیانش به عیادتش می‌روند و اگر از دنیا برود، با دعا و آمرزش‌خواهی او را تا قبر همراهی می‌کنند.»
جایگاه زیارت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) در نگاه امام صادق (علیه‌السلام)
در احادیثی که کلینی نقل کرده است، امام صادق (علیه‌السلام) بر اهمیت زیارت مرقد مطهر امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) تأکید می‌فرماید. ایشان به یونس بن وهب فرمود:
«کار ناپسندی انجام دادی که امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) را زیارت نکردی؛ زیرا او را خداوند، فرشتگان، پیامبران و مؤمنان زیارت می‌کنند. امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) نزد خداوند برتر از همه امامان است و ثواب همه اعمال آنان را دارد.»
در حدیث دیگری، امام صادق (علیه‌السلام) هشدار می‌دهد:
«کسی که زیارت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) را ترک کند، مورد توجه خداوند قرار نمی‌گیرد. در حقیقت، زیارت نجف زیارت برترین امام است که بر دیگر امامان برتری دارد و پاداشی معادل همه اعمال آنان دارد.»
در روایتی دیگر، امام صادق (علیه‌السلام) به مفضل بن عمر فرمود:
«زیارت نجف در واقع زیارت پیکر مطهر امیرالمؤمنین (علیه‌السلام)، عظام(استخوان‌ها) حضرت آدم (علیه‌السلام) و پیکر حضرت نوح (علیه‌السلام) است؛ زیرا خداوند به نوح (علیه‌السلام) فرمان داد تا تابوتی را که در آن استخوان‌های حضرت آدم (علیه‌السلام) بود، پس از طوفان در سرزمین نجف به خاک سپارد. نجف سرزمینی مقدس است؛ جایگاهی که خداوند در آن با موسی (علیه‌السلام) سخن گفت، عیسی (علیه‌السلام) را در آن تقدیس نمود، ابراهیم (علیه‌السلام) را در آن به دوستی برگزید و پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) را در آن محبوب خود ساخت.»
از این رو، زائر نجف در حقیقت زائر پیامبران بزرگ الهی، خاتم‌النبیین و سیدالوصیین است، و دعای او به آسمان راه می‌یابد.
علامه مجلسی در توضیح این احادیث می‌گوید: «مقصود از اینکه امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) پس از حضرت آدم و حضرت نوح، برترین مدفون در آن سرزمین است، بیان برتری رتبی ایشان است؛ و بنابر روایات، امامان (علیهم‌السلام) ـ به جز پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) ـ برتر از همه پیامبران‌اند.»
فضیلت شهر کوفه و نجف
در روایاتی از امام باقر (علیه‌السلام) و امام صادق (علیه‌السلام) آمده است که ولایت اهل‌بیت (علیهم‌السلام) بر همۀ شهرها عرضه شد، اما هیچ شهری همانند کوفه آن را نپذیرفت؛ دلیل این برتری، وجود مرقد مطهرامیرالمؤمنین (علیه‌السلام) در آنجاست. این دو امام بزرگوار هنچنین تأکید کردند که در کنار این قبر شریف، هر انسان اندوهگین یا گرفتار اگر دو یا چهار رکعت نماز بخواند و حاجتی از خدا بخواهد، حتماً برآورده می‌شود و غمش برطرف خواهد شد. چراکه روزانه هزاران فرشته پیرامون این قبر مطهر حاضرند.
امام صادق (علیه‌السلام) در روایت دیگری فرمود: «ولایت ما همان ولایت الهی است که همۀ پیامبران با آن مبعوث شدند. این ولایت بر آسمان‌ها، زمین، کوه‌ها و شهرها عرضه شد، اما بیشترین پذیرش را در کوفه یافت. در کنار این شهر، قبری است؛ مزار حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام)، که هر صاحب اندوهی به آن پناه ببرد، خدا اندوهش را می‌زداید و حاجتش را برآورده می‌سازد.»
امام صادق علیه السلام فرمود:
«در پشت شهر کوفه (نجف) قبری است که هر فرد بیمار یا گرفتار به آن پناه ببرد، خداوند او را شفا می‌دهد.»
بنابراین، در تمام این احادیث، کوفه و نجف به دلیل وجود مرقد و بارگاه منور امیرالمؤمنین (علیه‌السلام)، سرزمینی ممتاز معرفی شده و زیارت و نماز در کنار این بارگاه شریف، کلید گشایش گرفتاری‌ها و برآورده شدن حاجات دانسته شده است.
پاداش زیارت پیامبر خاتم و ائمه اطهار (علیهم‌السلام)
«محمد بن جعفر مشهدی» معروف به ابن مشهدی، با سند خود از «اسحاق بن عمار» نقل می‌کند که در حدیثی از امام جعفر صادق (علیه‌السلام) آمده است:
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود: «هرکس حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) را زیارت کند، مرا زیارت کرده است؛ و هرکس او را دوست بدارد، مرا دوست داشته است؛ و هرکس با او دشمنی کند، با من دشمنی کرده است. این پیام را به مردم خود برسان. هرکس برای زیارت نزد حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) بیاید، در حقیقت نزد من آمده است و من در روز قیامت پاداش او را خواهم داد و جبرئیل و مؤمنان صالح نیز همراه من خواهند بود.»
«ابن قولویه قمی» با سند خود از «معلی بن ابی شهاب» از امام جعفر صادق (علیه‌السلام) روایت می‌کند:
«امام حسن (علیه‌السلام) از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) پرسید: ای پدر، پاداش کسی که شما را زیارت کند چیست؟ ایشان فرمود: فرزندم، هرکس مرا چه در زمان حیاتم و چه پس از وفاتم زیارت کند، یا پدرت را زیارت نماید، بر عهده خداوند عزوجل است که در روز قیامت او را زیارت کند و از گناهانش پاک سازد.»
شیخ طوسی با سند خود از «علی بن شعیب»، از امام جعفر صادق (علیه‌السلام) روایت کرده است:
«روزی امام حسین علیه السلام در دامن پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نشسته بود. ناگهان سر خود را بلند کرد و گفت: ای پدر جان! پیامبر خاتم پاسخ داد: جانم به فدایت ای فرزندم، چه می‌خواهی؟ امام حسین (علیه‌السلام) گفت: پاداش کسی که پس از وفات شما نزدتان بیاید و تنها قصد زیارت شما را داشته باشد چیست؟ پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود: ای فرزندم، هرکس پس از وفاتم برای زیارت نزد من بیاید و جز این قصدی نداشته باشد، بهشت برای اوست. و هر کس پس از وفات پدرت حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) به زیارت او بیاید، بهشت برای اوست. و هرکس پس از وفات برادرت حسن (علیه‌السلام) به زیارت او بیاید، بهشت برای اوست. و هرکس پس از وفات تو به زیارتت بیاید، بهشت برای او خواهد بود.»
امام رضا (علیه‌السلام) در حدیثی در رابطه با برتری زیارت حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) فرمود: «امام حسین (علیه‌السلام) با ظلم و مصیبت‌های زیادی به شهادت رسید و زیارت امام حسین (علیه‌السلام) باعث رفع غم و اندوه زائر می‌شود، ولی برتری زیارت حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) نسبت به زیارت امام حسین (علیه‌السلام) همانند برتری حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) بر امام حسین (علیه‌السلام) است.»
ثواب زیارت مولای متقیان در کلام امام صادق (علیه‌السلام)
در حدیثی دیگر، امام صادق (علیه‌السلام) در پاسخ ابن مارد فرمود: «هرکس جدم امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) را با شناخت حق او زیارت کند، خداوند در برابر هر قدمش ثواب یک حج پذیرفته و یک عمره نیکو برای او می‌نویسد. به خدا قسم، هیچ پایی که در راه زیارت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) غبارآلود شود ، چه پیاده باشد یا سواره ،هرگز به آتش دوزخ نمی‌رسد. ای ابن مارد! این حدیث را باید با آب طلا نوشت.»
در روایت دیگری امام صادق (علیه‌السلام) به عبدالله بن طلحه فرمود: «آیا قبر امام حسین (علیه‌السلام) را زیارت می‌کنی؟ گفت: بله. امام پرسید: هر هفته؟ گفت: نه. پرسید: هر ماه؟ گفت: نه. امام فرمود: چه دوری می‌کنید! زیارت امام حسین (علیه‌السلام) ثواب یک حج و یک عمره دارد، و زیارت حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) پاداش دو حج و دو عمره.»
شیخ طوسی در کتاب «امالی» با سند خود از «محمد بن مسلم»، از امام جعفر صادق (علیه‌السلام) روایت کرده است: «خداوند هیچ مخلوقی را بیش از فرشتگان نیافریده است. و هر روز هفتاد هزار فرشته فرود می‌آیند. نخست به بیت المعمور می‌روند و بر گرد آن طواف می‌کنند. سپس فرود می‌آیند و بر گرد کعبه طواف می‌نمایند. پس از آن به سراغ قبر پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) می‌روند و بر او سلام می‌کنند. سپس بر قبر حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) می‌آیند و سلام می‌دهند. آنگاه بر قبر حسین (علیه‌السلام) می‌روند و سلام می‌کنند، و سپس به آسمان بازمی‌گردند و مانند آنان پیوسته تا روز قیامت فرود می‌آیند.»
منبع
برگرفته از کتاب «تاریخ المرقد العلوی المطهر»
