به نقل از مورخان و محدثان مشهور ولادت امیرالمؤمنین (علیهالسلام) در سیزدهم رجب سیسال بعداز عامالفیل در درون خانۀ کعبه، روی داده است. تولد این بزرگمرد تاریخ در خانۀ کعبه، شرافت ومعجزهای است که تنها شایستۀ ولی خدا میباشد. یعنی تولد شریفترین خلق خدا در شریفترین مکان روی زمین.
متن پیش رو در مورد ولادت مبارک حضرت امیرالمؤمنین علی (علیهالسلام) در کعبه است و روایت علمای شیعه و سنی از این رویداد را بیان میکند.
میلاد مولای متقیان در خانۀ خدا
تولد حضرت امیرالمؤمنین علی (علیهالسلام) در سیزدهم رجب سال ۳۰عام الفیل، در شهر مکۀ معظمه و در داخل خانۀ کعبه واقع گردید. تولد در خانۀ کعبه، فضیلتی ویژۀ مولای متقیان است و خدای متعال تنها وی را به چنین امتیازی کرامت نمود. نه پیشاز او و نه پساز او، برای هیچکسی چنین فضیلتی پدید نیامده است. [۱]
مادر وی فاطمه بنت اسد است که جزو نخستین زنانی شمرده میشود که به اسلام ایمان آورند و پدرش، ابوطالب بن عبدالمطلب، حامی بزرگوار رسول خدا (صلیاللهعلیهوآله) بود.
شبهات پیرامون ولادت حضرت امیرالمؤمنین (علیهالسلام) در کعبه
برخی با استناد به اینکه درزمان ولادت امیرمؤمنان (علیهالسلام)، مشرکین، کعبه را به بتکده تبدیل نموده بودند، میگویند: «چون کعبه محل نگهداری بتها شده بود لذا ولادت امیرالمؤمنین (علیهالسلام) در آن اصلا فضیلت نیست.»
با توجه به این نکته که قرآن کریم از کعبه بهعنوان «خانۀ خدا» یاد کرده است، در آنجا که میفرماید: «وَإِذْ بَوَّأْنَا لِإِبْرَاهِيمَ مَكَانَ الْبَيْتِ… وَطَهِّرْ بَيْتِيَ لِلطَّائِفِينَ وَالْقَائِمِينَ وَالرُّكَّعِ السُّجُودِ، (ای پیامبر! به یاد آور) آن هنگام را که جایگاه خانۀ کعبه را برای ابراهیم مشخص کردیم و گفتیم چیزی را با من شریک مساز و خانۀ مرا برای طوافکنندگان و نمازگزاران و رکوعکنندگان و سجدهکنندگان پاکیزه کن.» [۲]
و نیز با توجه به اینکه تا پیشاز نزول آیۀ تغییر قبله، با وجود بتها در کعبه، همانجا قبلۀ مسلمانان بوده است، این شبهه اساساً وارد نیست.
شبهۀ دیگری که مطرح میشود این است که: «شیعیان با جعل تاریخ و بزرگنمایی فضائل امیرالمؤمنین (علیهالسلام)، محل تولد ایشان را داخل کعبه دانستهاند.» اما با بررسی روایاتی که در منابع معتبر اهلسنت نقل شده است، درستی این رخداد تاریخی تأیید میشود. در این نوشتار، دیدگاه شماری از عالمان شیعه و سنی دربارۀ ولادت آن حضرت در کعبه را مرور میکنیم.
ولادت در کعبه در اندیشۀ علمای شیعی
- شیخ صدوق
شیخ صدوق داستان ولادت حضرت امیرالمؤمنین (علیهالسلام) در کعبه را در سه اثر از تألیفات خود نقل کرده است. همچنین نجاشی، در کتابی با عنوان «مولد امیرالمؤمنین (علیهالسلام)» از شیخ صدوق روایت کرده است. [۳] - شیخ مفید
شیخ مفید از علمای بزرگ شیعه مینویسد: «امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب (علیهالسلام) در روز جمعه، سیزدهم ماه رجب، سی سال پساز عامالفیل، در خانۀ خدا در مکه به دنیا آمد. پیشاز او و پساز او هیچکس در خانۀ خدا متولد نشد؛ و این رخداد، نشانهای از بزرگداشت الهی نسبت به امیرالمؤمنین (علیهالسلام) است.» [۴] - شیخ طوسی
شیخ الطائفه نیز مینویسد: «در روز جمعه سیزدهم ماه رجب، سیسال پساز عامالفیل در خانۀ خدا در شهر مکه به دنیا آمد.» [۵] - سید رضی
مرحوم سید رضی پیرامون این فضیلت حضرت چنین مینگارد: «سیزدهم ماه رجب، سیسال پساز عامالفیل در خانۀ خدا در شهر مکه به دنیا آمد. مولودی غیر از او را سراغ نداریم که در خانۀ خدا تولد یافته باشد.» [۶] - طبرسی
مرحوم طبرسی نیز مینویسد: «در روز جمعه، سیزدهم ماه رجب، سی سال پساز عامالفیل در خانۀ خدا در شهر مکه به دنیا آمد. هیچ مولودی قبلاز او و بعداز او در خانۀ خدا تولد نیافت. این فضیلتی است که خداوند بهجهت بزرگداشت جایگاه حضرت امیرالمؤمنین (علیهالسلام) و بلند گرداندن منزلتش، به او اختصاص داد.» [۷]
ولادت امیرالمؤمنین (علیهالسلام) از منظر علمای اهلسنت
- حاکم نیشابوری
حاکم نیشابوری از بزرگترین علما و محدثین اهلسنت مینویسد: «به تواتر رسیده است که فاطمه بنت اسد، امیرمؤمنان (کرماللهوجهه) را در خانۀ کعبه به دنیا آورد.» [۸] - سبط ابن جوزى
سبط ابن جوزى از علما و مورخين بزرگ اهلسنت مینویسد: «روایت شده است که فاطمه بنت اسد، درحالیکه باردار بود، خانۀ خدا را طواف میکرد، درد زایمان او را فراگرفت، در خانۀ کعبه به روی او بازشد، پس داخل خانۀ کعبه شد و فرزندش را به دنیا آورد.» [۹] - شاه ولىالله دهلوی
شاه ولىالله دهلوی رهبر نواصب هند در کتاب «ازالة الخفاء عن خلافة الخلفا» از فضایل اميرمؤمنان (علیهالسلام) مىنويسد: «و از فضایل وى (رضىاللهعنه) که در حین ولادت او ظاهر شد یکی آن است که در داخل کعبۀ معظمه تولد یافت.» [۱۰] - گنجی شافعی
گنجی شافعی ازعلمای اهلسنت مینویسد: «امیرمؤمنان (علیهالسلام) شب جمعە سیزدە رجب، سال سیام بعداز واقعۀ عامالفیل در داخل خانۀ خدا به دنیا آمد. کسی پیشاز آن حضرت و بعداز آن در داخل خانۀ کعبه به دنیا نیامده است و این از فضائل اختصاصی آن حضرت است که خداوند بهجهت بزرگداشت مقام او عطا کرده است.» [۱۱] - مسعودی
علی بن الحسین مسعودی، مورخ وادیب مشهورشافعی مذهب دربارۀ ولادت امیرمؤمنان (علیهالسلام) در خانۀ کعبه مینویسد: «محل تولد علی (علیهالسلام)، خانۀ کعبه است.» [۱۲]
این گزارشها نشان میدهد ولادت امیرالمؤمنین (علیهالسلام) در داخل کعبه از مسلمات تاریخی است و هم در منابع شیعه و هم در منابع معتبر اهلسنت نقل شده و علامه امینی آنها را در الغدیر گرد آورده است. بسیاری از بزرگان، از جمله حاکم نیشابوری، بر «تواتر» این واقعه تأکید کردهاند و ابنتیمیه نیز مخالفت با تواتر را نشانۀ کفر انکارکنندگان آن میداند.
امیرالمؤمنین (علیهالسلام) در مقدسترین نقطۀ زمین (کعبه) به دنیا آمد. خانهای که نماد یکتاپرستی است. شهادت آن حضرت نیز در مسجد رخ داد؛ آن هم نه در هر حالتی، بلکه در نماز، در سجده، وقتی در اوج خضوع در برابر خداست.
وقتی «کعبه» و «مسجد» دو نقطۀ مهم زندگی مولای متقیان میشوند، تاریخ به ما میگوید: «این انسان، سراسر برای خدا زیست. مقام او تنها در مقام یک فرمانده یا سیاستمدار نبود؛ بلکه ولی خدا، الگوی عدالت و عبادت بود. امیرالمؤمنین (علیهالسلام) از خانۀ خدا آمد و در راه خدا به دیدار پروردگار شتافت.
منابع
[۱] شیخ مفید، الارشاد مفید، ص۸؛ خصائص الائمه علیهالسلام، ص۳۹؛ منتهی الآمال، ج۱، ص۱۴۳
[۲] سورۀ حج، آیۀ۶۲
[۳] سید بن طاووس همان را با عنوان «مولد مولانا علی (علیهالسلام) بالبیت» از شیخ صدوق گزارش میکند.
[۴] شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج۱، ص۵
[۵] طوسی، تهذیب الاحکام، ج۶، ص۱۹
[۶] شریف رضی، خصائص الائمه، ص۳۹
[۷] طبرسی، اعلام الوری باعلام الهدی، ج۱ ص۳۰۶
[۸] حاکم نیشابوری، المستدرك علی الصحیحین، ج۳، ص۵۵٠
[۹] سبط بن جوزی، تذكرة الخواص، ص١٠
[۱۰] شاه ولیالله و احمد بن عبدالرحیم، إزالة الخفاء عن خلافة الخلفاء، ج۴، ص۲۶۲
[۱۱] گنجي شافعی، كفاية الطالب فى مناقب على بن ابىطالب، ص٤٠٧
[۱۲] مسعودی، مروج الذهب،ج۲، ص٢٧٣
