مطالبی که مخالفان در برخی متون مطرح کرده‌اند، فاقد ارزش و اهمیت واقعی هستند؛ زیرا این سخنان بیشتر ریشه در ناآگاهی یا کینه‌ورزی و دشمنی با امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) دارد.
بااین‌حال، شبهات برخی مورخان و علمای مخالف بررسی و پاسخ داده می‌شود تا حقیقت روشن شود.
شبهات مطرح شده ازسوی برخی مورخان
خطیب بغدادی نقل می‌کند:
«برخی گفته‌اند قبری که در کوفه وجود دارد، قبر امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) نیست و متعلق به شخص دیگری به نام مغیره بن شعبه است. وی گزارش کرده است که اباجعفر حضرمی می‌گفت: اگر شیعیان می‌دانستند، این قبر را سنگ‌باران می‌کردند؛ زیرا این قبر متعلق به مغیره بن شعبه است.»
ابن‌تیمیه مدعی شده است:
«امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) در قصر امارت کوفه دفن شد و قبر نجف متعلق به مغیره بن شعبه است. و بیش از ۳۰۰ سال کسی به قبر امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) در نجف مراجعه نمی‌کرد.»
ابن‌کثیر گفته است:
«پس از شهادت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) پسرش، حسن (علیه‌السلام) بر پیکر او نماز خواند و برای جلوگیری از حمله خوارج، پیکرش را در قصر امارت کوفه دفن کرد. کسانی که ادعا می‌کنند قبر او در تحف یا نجف است، بدون علم چنین گفته‌اند و این احتمالاً مربوط به قبر مغیره بن شعبه است نه، امیرالمؤمنین (علیه‌السلام).»
سبط ابن‌جوزی گزارش کرده است:
«ابونعیم اصفهانی گفته است قبری که در نجف زیارت می‌شود، قبر مغیره بن شعبه است و اگر زائران می‌دانستند، آن را سنگ‌باران می‌کردند.»
پاسخ به شبهات مطرح شده
می‌توان پاسخ شبهات مخالفان و کسانی مانند خطیب بغدادی، ابن‌تیمیه و ابن‌کثیر، را به صورت خلاصه بیان کرد:
۱. شبهۀ دلیل اختلاف در روایات
ادعاهای این افراد دربارۀ محل دفن امیرالمؤمنین (علیه‌السلام)، به دلیل عمل به وصیت امیرمؤمنان (علیه‌السلام) توسط اهل‌بیت و شیعیانش، برای پنهان کردن قبر از دست دشمنان بوده است.
ایشان را شبانه دفن کردند و محل قبر را از خوارج و دشمنان اموی پنهان نگاه داشتند تا مبادا به پیکر مطهر آسیب برسانند یا آن را هتک حرمت نمایند.
سید علی بن طاووس گفته است:
«قبر امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) توسط فرزندان و شیعیانش از مخالفان پنهان شد و اگر دشمنانش محل قبر را نمی‌شناختند، کاملا درست بود؛ زیرا این پنهان‌‌کاری توسط شیعیان و جانشینان او انجام شد، پس چگونه ممکن است دیگران از آن مطلع شوند.»
۲. شبهۀ محل سکونت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) در کوفه
هنگام ورود امیرمؤمنان (علیه‌السلام) به کوفه، او در خانه «جعده بن هبیره مخزومی»، پسر خواهرش، ام‌هانی ساکن شد. این خانه در کنار مسجد جامع کوفه و در گوشۀ جنوب غربی آن قرار داشت و تا مسجد فاصله کمی داشت. امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) از سکونت در قصر امارت کوفه که نزدیک مسجد بود خودداری کرد و آن را «قصر خبال» (قصر تباهی و خیال) نامید. همچنین از اقامت در قصر «عمرو بن حریث» که نزدیک مسجد کوفه در طرف شرق بود، نیز خودداری کرد.
طبق گزارش «نصر بن مزاحم منقری» از «عبدالرحمن بن عبید بن ابی‌كنود» و دیگران، وقتی از امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) پرسیده شد: «آیا در قصر امارت کوفه سکونت می‌کنی؟»
پاسخ داد: «نه، من در قصر نمی‌نشینم و در رحبه سکونت می‌کنم.»
سپس به رحبه رفت و وارد مسجد اعظم شد و دو رکعت نماز خواند.
«منقری» از «اصبغ بن نباته» نقل می‌کند:
«وقتی امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) وارد کوفه شد، از او پرسیدند آیا در یکی از دو قصر امارت کوفه سکونت می‌کنی؟ پاسخ داد: کاخ وهم و خیال مرا در خود جای نخواهد داد، من در خانه «جعده بن هبیره مخزومی» سکونت می‌کنم.»
در نتیجه امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) در طول زندگی خود از سکونت در قصر امارت کوفه اجتناب می‌کرد و آن را «قصر خبال» می‌نامید. بنابراین چگونه ممکن است پس از شهادت، او را در همان قصر امارت کوفه دفن کنند؟ دفن در قصر امارت کوفه، خطر دسترسی دشمنان به قبر را افزایش می‌داد.
۳. شبهۀ قبر «مغیره بن شعبه»
برخی منتقدان مدعی شده‌اند که مدفن منسوب به امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) در نجف، در واقع قبر مغیره بن شعبه است. این ادعا فاقد اعتبار است؛ زیرا مستندات تاریخی نشان می‌دهند که مغیره بن ثقفی در قبرستان طایفۀ ثقیف واقع در ثویۀ کوفه به خاک سپرده شده است و نه در سرزمین غریّ (نجف).
موقعیت جغرافیایی این دو منطقه (ثویه و نجف) کاملاً مشخص و متمایز است و نمی‌توان آن‌ها را یکی دانست.
به نظر می‌رسد که خطیب بغدادی بین ثویه و غری اشتباه کرده است، زیرا در متن دیگری خود تصریح می‌کند که مغیره در ثویه دفن شده است.
گفتۀ ابونعیم اصفهانی نیز اشتباه است، زیرا قبر مغیره بن شعبه در ثویه کوفه واقع است و نه در غری نجف. برخی منابع حتی گفته‌اند که او در شام (سوریه) فوت کرد.
منبع
برگرفته از کتاب «تاریخ المرقد العلوی المطهر»
