دربارۀ مدت زندگی حضرت صدیقه (سلام‌الله‌علیها)، پس از شهادت پدر بزرگوارشان، در منابع حدیثی و تاریخی نظرات متفاوتی گزارش شده است. همۀ این قول‌ها، تاریخ شهادت آن حضرت را بر اساس فاصلۀ میان شهادت رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) تا شهادت ایشان محاسبه و ذکر کرده‌اند.
قول‌های تاریخی در مورد روز شهادت حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها)
مرحوم انصاری زنجانی، هجده قول مختلف دربارۀ مدت زمان حیات حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) پس از شهادت پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله)، همراه با منابع و مآخذ آن‌ها نقل کرده است.[۱]
قول اول: سی روز
قول دوم: چهل روز
قول سوم: چهل و پنج روز
قول چهارم: شصت روز
قول پنجم: هفتاد روز
قول ششم: هفتاد و دو روز
قول هفتم: هفتاد و پنج روز
قول هشتم: هشتاد و پنج روز
قول نهم: نود روز
قول دهم: نود و پنج روز
قول یازدهم: صد روز
قول دوازدهم: صد و بیست روز
قول سیزدهم: صد و بیست و دو روز
قول چهاردهم: صد و هفتاد روز
قول پانزدهم: صد و هفتاد و هشت روز
قول شانزدهم: صد و هشتاد روز
قول هفدهم: دویست و ده روز
قول هجدهم: دویست و چهل روز
البته در برخی از روایات آمده است که مدت بیماری فاطمه (سلام‌الله‌علیها)، چهل روز طول کشید؛ مانند روایت روضة الواعظین و روایتی که علامه مجلسی از برخی کتاب‌های «مناقب» نقل کرده است.[۲]
اشارۀ پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به شهادت حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها)
جابر بن عبدالله انصاری از سلمان فارسی روایت می‌کند:
روزی عرض کردیم: «یا رسول‌الله، خلیفۀ بعد شما کیست تا او را بشناسیم؟»
به من فرمود: «ای سلمان! ابوذر، مقداد و ابوایوب انصاری را نزد من بیاور، در حالی که ام سَلَمه همسر پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) پشت در بود، سپس به ما فرمود: «گواه باشید و سخن مرا بفهمید که علی بن ابی‌طالب (علیه‌السلام) وصی من و وارث من و ادا کنندۀ وام من و وعده‌های من است.
و او فاروق (فرق گذارنده) بین حق و باطل و یعسوب (زنبور عسل نری که دیگر زنبورها از او پیروی کنند) مؤمنان و پیشوای متقین و فرماندۀ روسفید غرقه در نور و کسی است که فردای قیامت پرچمدار رب‌العالمین است؛ و او و پس از او دو پسرش.
سپس از نسل فرزندم حسین، نُه تن که جملگی هادی و مهدی‌اند تا روز قیامت. من از اینکه اُمّتم امامت برادرم را انکار کنند و بر علیه او هم‌دست شوند و به او ستم روا دارند و حقّش را از او بگیرند، به خدا شکایت می‌برم.»
سلمان گوید: “به حضرت عرض کردیم: «یا رسول‌الله، آیا به راستی چنین خواهد شد؟”
فرمود: “آری، او مظلوم کشته خواهد شد، پس از اینکه وجودش را مالامال از غیظ و غضب کنند و در آن حال او را شکیبا یابند.»
سلمان گوید: «چون فاطمه (سلام‌الله‌علیها) این سخنان را شنید گریان آمد و از پشت پرده وارد شد، پس رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به او فرمود: “دخترم، چه چیزی تو را به گریه انداخته است؟»
فرماید: «سخنانی را که دربارۀ عموزاده‌ام و پسرانم فرمودی شنیدم.»
فرمود: «تو نیز مورد ستم قرار خواهی گرفت و حقّت را از تو می‌گیرند و تو اولین کسی از اهل‌بیت هستی که پس از من، بعد از چهل روز به من ملحق می‌شوی.
ای فاطمه، من با هرکس با تو آشتی باشد، آشتی هستم و با هرکس که با تو از در جنگ درآید، در جنگم. تو را به خدا می‌سپارم و به جبرئیل و صالح مؤمنان.»
سلمان گوید: «عرض کردم: یا رسول‌الله، «صالح مؤمنان» کیست؟»
فرمود: “علی بن ابی‌طالب”.»[۳][۴][۵][۶]
شهادت ۴۰ روز بعد از رفتن پدر
مرحوم ابن‌شهرآشوب در کتاب «مناقب» می‌گوید: «برخی گفته‌اند شهادت فاطمه (سلام‌الله‌علیها)، چهل روز پس از شهادت رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) اتفاق افتاد و این قول صحیح‌تر از قول‌های دیگر است و بر همین اساس می‌گوید: “فاطمه (سلام‌الله‌علیها) در شب یکشنبه سیزدهم ربیع‌الاخر از دنیا رفت و مرحوم اربلی هم در «کشف الغمّه» چنین قولی نقل کرده چنان‌که علامه مجلسی نیز از برخی کتاب‌ها آن را حکایت نموده است.[۷][۸][۹]
این روایت در عتبات عالیات عراق تحت عنوان فاطمیۀ اولی مورد توجه است و عزاداری در حرم‌های مطهر کربلا، نجف، کاظمین و سامرا برقرار است.
دو قول دیگر ۷۵ روز و ۹۵ روز پس از شهادت رسول خاتم در عتبات عالیات به عنوان فاطمیۀ ثانیه و فاطمیۀ ثالثه اقامۀ عزا می‌شود.
منابع
[۱] موسوعه کبری عن فاطمۀ زهراء (انصاری زنجانی، إسماعیل)/ج ۱۰/ص ۳۷۹
[۲] بحار الانوار، چ ۴۳، ص ۱۹۱ و ۱۷۸
[۳] یقین/ص ۴۸۷/ج ۱۹۵
[۴] بحار الانوار/ج ۳۶/ص ۲۶۴/ح ۸۵
[۵] عوالم العلوم/ج ۱۵/ص ۱۲۷/ح ۵۰
[۶] موسوعه کبری عن فاطمۀ زهراء /ج ۱۰/ص ۱۱/القول الثانی: بعد أربعین یوما/ح ۱
[۷] مناقب ابن‌شهرآشوب، ج ۳، ص ۳۷۵
[۸] کشف الغمه، ج ۲، ص ۱۲۶
[۹] بحار الانوار، چ ۴۳، ص ۲۱۵
