جابر بن عبدالله انصاری، صحابی پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله)، به همراه عطیه عوفی در اولین چهلم شهادت امام حسین (علیه‌السلام) به‌عنوان اولین زائر بر سر مزار امام حسین (علیه‌السلام) حاضر شده و قبرش را زیارت کرده است.
بنا به نقل کتاب «لهوف»، بازماندگان حادثۀ کربلا نیز در این روز به کربلا بازگشته و قبر امام حسین (علیه‌السلام) و سایر شهدای کربلا را زیارت کرده‌اند.
جابر در معیت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام)
جابر بن عبداللّه انصاری صحابی پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و راوی حدیث لوح که دربردارندۀ نام امامان شیعه از زبان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) است.
وی همچنین در سلسلۀ راویان احادیث مشهور شیعه مانند حدیث جابر، حدیث غدیر، حدیث ثقلین و حدیث شهر علم نیز قرار دارد.
جابر را از اصحاب پنج امام (از امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) تا امام باقر (علیه‌السلام)) دانسته‌اند.
علامه امینی به تفصیل از ۱۱۰ نفر نام می‌برد که از اصحاب پیامبر بودند و حدیث غدیر را روایت کرده‌اند.
یکی از آنان که به نشر فضایل امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) و سیرۀ پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) شجاعانه همت گماشت، جابر بود.
او و دیگر زبدگان از اصحاب پیامبر سخنان آن روز حضرت را برای مردم بازگو می‌کردند و نمی‌گذاشتند غدیر خم از خاطره‌ها محو شود.
مورخان و محدثان، جابر بن عبدالله انصاری را در فهرست کسانی نام برده‌اند که امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) را اولین ایمان آورنده به پیامبر اسلام می‌دانند.
شیخ مفید، جابر را در فهرست صحابه‌ای آورده که امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) را جانشین بلافصل پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) می‌دانستند و سپس دلایل این گروه بر برتری امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) را برشمرده است.
روایت جابر از سخن پیامبر خاتم در وصف مولای متقیان
جابر بن عبدالله روايت مى‌كند: شنيدم از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) كه به حضرت امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) مى‌گفت:
«النَّاسُ مِنْ شَجَرٍ شَتَّى؛ وَ أنَا وَ أنْتَ مِنْ شَجَرَةٍ وَاحِدَةٍ. ثُمَّ قَرَأ: «جَنّٰاتٌ مِنْ أَعْنٰابٍ وَ زَرْعٌ وَ نَخِيلٌ صِنْوٰانٌ وَ غَيْرُ صِنْوٰانٍ يُسْقىٰ بِمٰاءٍ وٰاحِدٍ» بِالنَّبِىِّ وَ بِكَ؛ تمام افراد مردمان از درخت‌هاى گوناگونى هستند؛ و من و تو اى على از درخت واحدى مى‌باشيم. و پس از آن فرمود: «باغ‌هایى از درختان انگور، و كشت‌هایى، و درختانى از خرما كه شاخه‌هايش از يک بن رویيده‌اند و از يک بن نروييده‌اند؛ و همۀ آن‌ها با آب واحدى آبيارى مى‌شوند.» بواسطۀ پيامبر و تو آبيارى مى‌شوند.» اين روايت را نَطَنزى در «خصآئص» از سلمان آورده است.
سفارش جابر به محبت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام)
در نگاه جابر، امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) چنان مقامی داشت که در زمان حیات پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله)، میزان حق تلقی می‌شد و منافقان را با بغض داشتن به او می‌شناختند.
از جابر بن عبداللّه انصاری در مورد امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) پرسیدند، جواب داد: «او بهترین خلق اولین و آخرین، جز پیامبران است، خداوند پس از پیامبران، شخصی گرامی‌تر از امیرالمؤمنین و امامان پس از او نیافریده است.»
راوی حدیث می‌گوید: به جابر گفتم: «چگونه است حال کسی که او را دشمن دارد و کوچک شمارد؟» جابر گفت: «با امیرالمؤمنین دشمنی نمی‌کند مگر کافر، و او را کوچک نمی‌شمرد مگر منافق.» گفت: «دربارۀ دوستان او و دوستان ائمّۀ پس از او چه می‌گویی؟»
جابر گفت: «شیعیان امیرالمؤمنین و ائمه (علیهم‌السلام) پس از او، رستگارانند و روز قیامت در امن و امان خواهند بود.»
آن‌گاه جابر سؤال کرد: «به نظر شما کسی که خروج کند و مردم را به گمراهی بخواند، چه کسانی از مردم به او نزدیک‌ترند؟» (حاضران) گفتند: «پیروان و یارانش.» پرسید: «اگر کسی قیام و دعوت به حق کند، چه کسانی از مردم به او نزدیک‌ترند؟» گفتند: «پیروان و یارانش.» جابر گفت: «پس امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) نیز این‌گونه است، در روز رستاخیز پرچم حمد را به دست دارد و نزدیک‌ترین مردم به او، شیعیان و یاران او هستند.»
سخن معروف جابر دربارۀ امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) «علیٌّ خَیر البشر» (امیرالمؤمنین بهترینِ انسان‌ها است)، الهام‌بخش مؤلف شیعی، جعفر بن احمد قمی شد تا در کتابش به نام «نوادر الاثر فی علی خیر البشر»، یک‌سوم روایات خود را از جابر نقل کند.
او پس از واقعۀ عاشورا، نخستین زائر امام حسین (علیه‌السلام) بود که در روز اربعین به کربلا رسید. همچنین بنابر روایات، او سلام پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) را به امام باقر (علیه‌السلام) رساند.
جابر بن عبدالله انصاری، اولین زائر اربعین حسینی
چند روز پس از رسیدن خبر شهادت امام، جابر انصاری بار سفر به سوی کربلا بست. پیری و دوری راه و خشونت ستمکارانی چون یزید و ابن‌زیاد، مانع او از این سفر نشد. «عطیفه عوفی» شاگردش او را در این سفر همراهی می‌کرد.
شیخ طوسی، جابر را اولین زائر امام حسین (علیه‌السلام) دانسته و روز ورود او را به کربلا، بیستم صفر همان سال دانسته است.
وی که آن هنگام نابینا شده بود، در فرات غسل کرد، خود را خوش‌بو ساخت و گام‌های کوچک برداشت تا سر قبر حسین بن علی (علیه‌السلام) آمد و با راهنمایی عطیه، دست روی قبر نهاد و بیهوش شد، وقتی به هوش آمد، سه بار گفت: یا حسین! سپس گفت: «حَبیبٌ لا یجیبُ حَبیبَهُ. ..» ( دوست پاسخ دوستش را نمی‌دهد...؟!)
آن‌گاه زیارتی خواند و رو به سایر شهدا کرد و آنان را هم زیارت نمود.
سید بن طاووس، داستان زیارت جابر و عطیه از کربلا را این‌گونه نقل کرده است و زیارت‌نامه‌ای را که جابر با آن، امام و شهدا را زیارت کرده، آورده است.
جابر پس از زیارت، روی قبر خم شد و صورت خود را به قبر مالید و چهار رکعت نماز خواند و آن‌گاه به زیارت قبر علی اکبر (علیه‌السلام) رفت و آن حضرت را نیز زیارت کرد و بر قبر او بوسه زد و دو رکعت نماز گزارد. سپس به زیارت بقیّۀ شهدا رفت و با کلماتی عمیق زیارت‌نامه خواند.
در پایان به زیارت حضرت ابوالفضل (علیه‌السلام) رفت و با جملاتی زیبا آن حضرت را زیارت کرد و دو رکعت نماز گزارد.
منابع
- انوری، فرهنگ سخن، ۱۳۹۰ش، ج۱، ص۳۱۲؛ محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۳۷۶ش، ص۴۵.
- مجلسی، ملاذ الاخیار، ۱۴۰۶ق، ج۹، ص۱۲۵.
- طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ص۷۸۷؛ طبری آملی، بشارة المصطفی، ۱۳۸۳ق، ص۷۴و۷۵: حلی، العدد القویة، ۱۴۰۸ق، ص۲۱۹؛ قمی، سفینة البحار، ۱۴۱۴ق، ج۸، ص۳۸۳.
- نگاه کنید به ابن طاووس، الملهوف علی قتلی الطفوف، ۱۴۱۴ق، ص۲۲۵.
- علامه امینی، الغدیر، ج ۱، ص ۱۴ ـ ۶۱.
- شرح نهج البلاغه ابن ابیالحدید، ج ۱۳، ص ۲۲۹؛ ابن‌شهرآشوب، المناقب، ج ۲، ص ۷؛ مسعودی، التنبیه و الاشراف، ص ۱۹۸.
- شیخ مفید، الارشاد، ص ۱۰؛ شرح نهج البلاغه ابن ابیالحدید، ج ۲۰، ص ۲۲۱.
- محمدبن عمر کشی، اختیار معرفة الرجال، ص۴۰ـ۴۱؛ نیز رجوع کنید به ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۴۲، ص۲۸۴.
- تستری، قاموس الرجال، ج۲، ص۵۲۵.
- قمی، نفس المهموم، ۱۴۲۱ق، ص۴۹۳؛ مجلسی، بحار الانوار، داراحیاء التراث العربی، ج ۹۸، ص۱۹۶؛ محدثی، فرهنگ عاشوراء، ۱۳۷۶ش، ص ۲۰۴.
- شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ص ۷۳۰ و بحار الانوار، ج ۹۵، ص ۱۹۵.
- سید بن طاووس، مصباح الزائر، ص ۲۸۶ ـ ۲۸۸؛ بحار الانوار، ج ۹۸، ص ۳۲۹ ـ ۳۳۰.
- أمالی‌صدوق (رحمه‌الله)، مجلس ۷۵، ح۴
یک پاسخ
اعظم الله اجورنا و اجورکم بمصابنا بالحسین علیه السلام و جعلنا وایاکم من الطالبین بثاره مع وليه الامام المهدی علیه السلام من آل محمد علیهم السلام صلی الله علیک یا ابا عبدالله الحسین اللهم العن قتله الحسین اللهم عجل لولیک الفرج یا لیتنا کنا معکم فنفوز فوزا عظیما
اللهم العن الجبت و الطاغوت
اللهم العن شرک فی دم الحسین صلی الله علیک یا امیر المؤمنین یا علی بن ابیطالب
اللهم العن قتلة امیر المؤمنین
اللهم عجل لولیک الفرج
اللهم العن الجبت و الطاغوت