با نزدیک شدن به پایان مراسم بزرگ اربعین، در این گزارش به محورهای خدمات‌رسانی آستان مقدس علوی در زمینه‌های مختلف در اربعین سال جاری پرداخته شده است.
اسکان
آستان مقدس علوی همه ساله با توجه به حضور میلیونی زائران در شهر نجف‌اشرف در ایام اربعین، برای رفاه حال زائران، با ایجاد مراکز اقامتی و استراحتگاه‌های مجهز، اقدام به خدمت‌رسانی به زائران حسینی می‌کند. امسال نیز با ارائه امکانات گسترده‌تر و با ظرفیت بیشتر در مراکز اسکان، خدمت‌رسانی به زوار اربعین با قوت انجام پذیرفت. این مراکز به شرح زیر است:
شبستان حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها
این مجموعه عظیم که در ضلع غربی حرم مطهر علوی واقع شده، یکی از بزرگ‌ترین مراکز خدمت‌رسانی به زائران در شهر نجف‌اشرف محسوب می‌شود. خدمات رفاهی در این شبستان شامل امکان استفاده از بیش از ۵ هزار سرویس بهداشتی و بیش از ۵ هزار دوش حمام در محیطی بهداشتی، مجهز به سامانه سرمایشی، پذیرایی روزانه از زوار و ارائه خدمات درمانی با استقرار کادر پزشکی بوده است.
مدینة الزائرین امام رضا علیه‌السلام
مدینة الزائرین(شهرک زائران) امام رضا علیه‌السلام، وابسته به آستان مقدس علوی امسال نیز در ایام زیارت اربعین، میزبان و پذیرای هزاران زائر اربعینی بوده است. این مرکز پشت صحن حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها و در تقاطع مهمی از جاده کمربندی واقع شده و محل رفت‌وآمد زائرانی است که از داخل و خارج عراق به نجف می‌آیند. در این شهرک، بیش از ۲۰ هزار غذای تبرکی در سه وعده غذایی در روز توزیع شده است. علاوه بر این، بیش از ۳۰۰ نفر از خادمان و داوطلبان به صورت شبانه‌روزی در این مکان حاضر بوده و وظایف مختلفی را در راستای خدمت به زائران انجام می‌دهند.
استراحتگاه یعسوب الدین
در این مرکز که در ضلع شرقی حرم مطهر علوی و در نزدیکی مجموعه پل‌های ثوره العشرین واقع شده، با ظرفیت بیش از ۴۰ هزار زائر، علاوه بر امکان استراحت و خدمات رفاهی، برنامه‌های فرهنگی، آموزشی، اعتقادی و دینی نیز برگزار شده است.
پذیرایی
آستان علوی مقدس خدمات پذیرایی به زائران اربعین را علاوه بر مهمان‌سرای مرکزی تحت عنوان «مهمان‌سرای امیرالمؤمنین علیه‌السلام»(مضیف الزائرین)، از طریق ۱۷ مکان و موکب پذیرایی دیگر ارائه میدهد.
آخرین آمار رسمی از ۱۷ ایستگاه پذیرایی وابسته به آستان مقدس علوی برای خدمت‌رسانی به زائران اربعین، نشان میدهد که تعداد وعده‌های پذیرایی از زائران امیرالمؤمنین علیه‌السلام به بیش از ۳۵۰ هزار وعده اصلی در روز رسیده است.
در اینجا تعدادی از مواکب شاخص آستان مقدس علوی در نجف و مسیر پیاده‌روی معرفی شده است:
موکب امام حسن علیه‌السلام
موکب امام حسن علیه‌السلام وابسته به آستان مقدس علوی، در مسیر پیاده‌روی اربعین، به‌صورت شبانه‌روزی خدمات متنوعی را به زائران اربعین ارائه می‌کند. این موکب جهت خدمت‌رسانی به زائران، روزانه ۲ هزار وعده صبحانه، به‌علاوه ۳ هزار وعده ناهار و شام میان زائران توزیع می‌نماید.
موکب عمار بن یاسر رضوان‌الله‌علیه
با فرارسیدن ایام اربعین تلاش پایگاه عماربن یاسر برای خدمت رسانی به زائران حسینی افزایش می یابد. به طوری که ۴۵ هزار وعده غذای تبرکی، روزانه در سه وعده غذایی بین زائران توزیع می شود. این پایگاه از پنجم ماه صفر خدمات خود را آغاز کرده و تا پایان مراسم اربعین ادامه خواهد داد.
موکب قهرمان خیبر
این موکب واقع در نزدیکی باب الطوسی حرم مطهر علوی، یکی از ایستگاه‌های توزیع غذای تبرکی است که از روز هفتم ماه صفر، آغاز به کار کرده است و روزانه ۷ هزار وعده غذایی در نوبت صبح و ۱۲ هزار وعده در نوبت ظهر توزیع می‌کند. ارائه خدمات این موکب تا روز بیست و هشتم ماه صفر، سالروز شهادت پیامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله، ادامه خواهد داشت.
مهمان‌سرای ابوذر غفاری
حرم مطهر علوی، از طریق اماکن خدماتی خود در شهر نجف اشرف، از جمله مهمان‌سرای ابوذر غفاری به زائران اربعین خدمت رسانی می‌کند. در این مرکز، روزانه بیش از ۱۸ هزار وعده غذای متنوع شامل صبحانه، ناهار و شام، همراه با میوه و آبمیوه‌های خنک در اختیار زائران گرامی قرار می‌گیرد. این مرکز از هشتم ماه صفر فعالیت خود را آغاز کرده و تا هجدهم ماه صفر به خدمات‌دهی خود ادامه میدهد.
موکب مالک اشتر رضوان‌الله‌علیه
یکی از اماکن خدماتی آستان مقدس علوی، موکب صحابی بزرگوار، مالک اشتر رضوان‌الله‌تعالی‌علیه است. این موکب با کمک خادمانی از عراق و ایران مدیریت می شود و روزانه بیش از ۲۵ هزار وعده غذای تبرکی در سه وعده میان زائران اربعین توزیع می‌کند.
موکب امام صادق علیه‌السلام
موکب امام جعفرصادق علیه‌السلام وابسته به آستان مقدس علوی، در مسیر پیاده‌روی اربعین، به‌صورت شبانه‌روزی آب آشامیدنی خنک و وعده غذایی در اختیار زائران قرار میدهد، که به‌طور متوسط روزانه حدود ۲۰۰ بطری آب، روزانه حدود ۵۰۰ وعده صبحانه به‌صورت نامحدود، از ساعت ۱۲ نیمه‌شب تا ۷ صبح، توزیع می‌شود. همچنین روزانه ۷۵۰ وعده غذای اصلی برای ناهار و حدود ۲هزار وعده پذیرایی میان‌وعده شامل انواع آب‌میوه، کیک و دیگر خوراکی‌ها ارائه می‌شود.
موکب پذیرایی کرار
این مرکز پذیرایی در مسیر ابوصخیر، در ورودی اصلی جنوبی استان نجف اشرف، نزدیک عمود ۹۹ قرار دارد. این پایگاه روزانه ۶ هزار وعده غذا برای صبحانه، ناهار و شام، به همراه وعده‌های کمکی بین زائران توزیع می‌نماید.
استراحتگاه مرتضی
استراحتگاه مرتضی در نزدیکی عمود ۹۶ در مسیر پیاده روی اربعین، به زائران حسینی خدمات میدانی ارائه میدهد.به طوری که ۳۰ هزار وعده غذای تبرکی به صورت روزانه در سه وعده اصلی و میان‌وعده شامل آب‌میوه، میوه، کیک و آب سرد آشامیدنی توزیع می‌شود. در این استراحتگاه سالن‌هایی برای استراحت زائران با ظرفیت حدود ۲ هزار نفر و ۱۰۰ واحد بهداشتی تجهیز شده است و ۲۰۰ خادم از بخش امور بانوان نیز فعالیت دارند.
حمل و نقل
آستان مقدس علوی برای خدمت رسانی به زائران امیرالمؤمنین علیه‌السلام که جهت احیای مراسم اربعین وارد نجف می‌شوند، ناوگان حمل و نقل خود را در خدمات متنوعی مجهز کرده است. از جمله این خدمات به موارد زیر میتوان اشاره کرد:
- اختصاص ۲۰۰ دستگاه وسیله نقلیه عمومی برای جابه‌جایی زائران
- خودروهای خدماتی و پشتیبانی مستقر در اماکن پذیرایی و استراحتگاه ها شامل کامیون‌های حمل زباله، تانکرهای آب آشامیدنی تصفیه‌شده، تانکرهای آبرسانی و خودروهای دفع و جمع‌آوری فاضلاب
- استقرار چند دستگاه آمبولانس و ماشین آتش‌نشانی در اطراف حرم مطهر علوی و مسیرهای پیاده روی زائران
- آمادگی ده‌ها خودروی کاستر برای حمل‌ونقل عمومی زائران و همچنین جابه‌جایی مبلغین و خادمان
- استفاده از خودروهای برقی کوچک در بافت قدیم شهر نجف و خیابان‌های اصلی منتهی به حرم مطهر علوی جهت جابه‌جایی در مناطق شلوغ و عملیات تخلیه اضطراری
- تجهیز ناوگانی از خودروهای مدرن حمل‌ونقل عمومی برای بازگشت زائران از منطقه خان‌النص (حیدریه) تا مرکز استان نجف‌اشرف
حفاظت شهری و اورژانس
بخش حفاظت شهری و اورژانس فوری آستان مقدس علوی، جهت تأمین امنیت و سلامت زائران اربعین حسینی، با اجرای یک طرح امنیتی و پزشکی جامع مبنی بر استقرار تیم‌های حفاظت شهری و اورژانس فوری در محورها و مناطق مهم بافت قدیم شهر نجف و خیابان‌های اصلی منتهی به مرقد امیرالمؤمنین علیه‌السلام، در اربعین سال جاری فعالیت داشته است.
حفاظت شهری
خودروهای آتش‌نشانی جهت خدمت‌رسانی جامع در چندین محور استقرار یافتند که عبارتند از: سه خودروی اطفای حریق در محل شعبه واقع در نزدیکی میدان تودیع، یک تیم تخصصی به همراه خودروهای مجهز در محور شارع الرسول صلى‌الله‌عليه‌وآله، یک پایگاه در مجتمع کارگاه‌های صنعتی منطقه حولی و نقاط خدماتی وابسته به آستان در مسیر پیاده روی اربعین.
اورژانس فوری
در این بخش حدود ۱۰۰ خادم به‌صورت شبانه‌روزی و در قالب شیفت‌های منظم فعالیت می‌کنند. به طور مشخص ۱۵ دستگاه آمبولانس مجهز در اطراف حرم مطهر علوی مستقر شدند که این اماکن عبارتند از: میدان امام صادق علیه‌السلام، شهرک زائران امام رضا علیه‌السلام، مقابل صحن حضرت زهرا علیها‌السلام و سایر مکان‌های خدماتی وابسته به آستان.
خدمات پشتیبانی
مواکب اربعینی وابسته به آستان مقدس علوی جهت خدمت رسانی بی وقفه به زائران به صورت مستمر به لحاظ تامین گاز، آب و یخ، تجهیز و پشتیبانی می شوند.
تامین گاز
حدود ۱۰ هزار سیلندر بیش از ۱۷ مرکز خدماتی توسط آستان مقدس علوی تأمین شده است. به‌طور متوسط روزانه حدود ۷ مرکز طبق جدول زمانی دقیق و برنامه‌ریزی‌شده گازرسانی می شود.
تولید آب آشامیدنی
واحد تولید آب وابسته به بخش امور مهندسی آستان مقدس علوی، روزانه ۱۰ میلیون لیترآب تولید می کند، که از این میزان، یک و نیم میلیون لیتر آب آشامیدنی است و در اوج ازدحام مراسم اربعین این مقدار تا دو و نیم میلیون لیتر در روز افزایش می‌یابد. ۷ میلیون لیتر آب نیز برای مصارف دیگر تولید می‌شود.
توزیع آب و یخ
کمیته پشتیبانی از موکب‌های حسینی وابسته به آستان مقدس علوی، روزانه حدود ۷ هزار بطری آب و بیش از هزار قالب یخ در راستای پشتیبانی از موکب‌های خدماتی توزیع می کند.
پاسخگویی به مسائل شرعی
بخش امور دینی آستان مقدس علوی «ایستگاه‌های استفتاء» را جهت خدمت رسانی به زائران اربعین در داخل و اطراف حرم مطهر علوی برای خدمت‌رسانی به زائران گرامی مستقر کرده است. استقرار بیش از ۲۰ ایستگاه استفتاء، که از این میان، ۶ ایستگاه ویژه بانوان بوده و توسط گروهی از اساتید و طلاب حوزه علمیه اداره می‌شود.
خدمتگزاران آستان
در اربعین سال جاری، جهت خدمات رسانی به زائران، تعداد ۳ هزار و ۵۰۰ خادم مشارکت داشتند که در ۱۵ مکان مختلف خدمت رسانی، پذیرایی و استراحتگاه در مسیر پیاده‌روی اربعین مستقر شدند. از این تعداد یک هزار خادم رسمی آستان مقدس علوی و ۲ هزار و ۵۰۰ خادم افتخاری مشغول به خدمت شدند.
حدود یک هزار و ۵۰۰ بانوی خادم که شامل ۸۰۰ بانوی خادم رسمی آستان مقدس علوی و ۷۰۰ بانوی خادم افتخاری از عراق و کشورهای دیگر مانند ایران، بحرین، عربستان سعودی و لبنان نیز مشارکت داشتند.
این اقدامات بخشی از برنامه از پیش تدوین‌شده آستان مقدس علوی ویژه زیارت اربعین است که با تشکیل اتاق عملیات ویژه زیارت‌های میلیونی، مأموریت سازماندهی و آماده‌سازی خدمات برای زائران را با تأکید ویژه تولیت محترم آستان مقدس علوی، برنامه‌ریزی کرده است تا میلیون‌ها زائر حرم امیرالمؤمنین علیه‌السلام بتوانند مراسم زیارت خود را با آرامش خاطر و سهولت کامل انجام دهند.۶
