حجت الاسلام والمسلمین محمدجعفر طبسی در نوشتاری با عنوان «تحریفات واقعه بزرگ غدیرخم در گذر تاریخ» آورده است:
شاید تنها کسی که نبود آن حضرت در غدیر را مطرح کرده، قاضی عبدالرحمان بن احمد ایجی (م ۷۵۶ ق) است. او که شافعی یا حنبلی مذهب بوده می‌گوید:
«”علی” علیه‌السلام در روز غدیر با پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله نبود زیرا ایشان در آن زمان در یمن به سر می‌برد.»[۱]
حقیقت و واقعیت
قاضی عبدالرحمان بن احمد ایجی هیچ دلیلی بر مدعای خود اقامه نکرده است. با اینکه به‌طور مسلّم، رفتن امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام به یمن با فرمان پیامبر صلی‌الله‌علیه و‌آله انجام شده؛ اما متأسفانه عبدالرحمان بن احمد ایجی فقط رفتن آن حضرت را بیان کرده و به بازگشت ایشان هیچ اشاره‌ای نکرده است.
ذکر سه دلیل در ردّ مدعای او مناسب است:
جواب اول
ابن سعد (م ۲۳۱ ق) پس از بیان اجمالی رفتن آن حضرت به یمن و مبارزه آن حضرت در آن منطقه می‌نویسد: «علی علیه‌السلام پس از أخذ غنائم به سمت مکه رهسپار گردید و برای شرکت در مراسم حج سال دهم وارد مکه شد.»[۲]
همین مطلب را واقدی (م ۲۷۰ ق) نیز نقل کرده است.[۳]
جواب دوم
روایات بسیار زیادی در منابع اهل سنت با این مضمون آمده است که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله در روز غدیر دست امیر مؤمنان علی علیه‌السلام را گرفت و بلند کرد و فرمود: «مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَهَذَا عَلِيٌ مَوْلَاهُ اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالاهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ»
به عنوان نمونه پیشوای اهل حدیث امام احمد بن حنبل (م ۲۴۱ ق) نقل کرده:
«رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله در روز غدیر دست “علی” علیه السلام را گرفت و فرمود: آیا به مؤمنان نسبت به خودشان سزاوارتر نیستم؟
گفتند: چرا ای رسول خدا.
حضرت فرمود: این (علی) مولای کسی است که من مولای او هستم خدایا دوست بدار هرکه او را دوست بدارد و دشمن بدار هرکه او را دشمن بدارد پس عمر به “علی” علیه السلام برخورد و گفت: ای فرزند ابوطالب مبارک باد که مولای هر مرد و زن مؤمن گردیدی.»[۴]
همچنین ابن عساکر دمشقی شافعی (م ۵۷۱ ق) با سندی از جریر بن عبدالله بجلی نقل کرده است:
«رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله با دست خود به بازوی علی زد و او را به پا داشت به طوری که بازویش کشیده شد و سپس دستانش را گرفت.»[۵]
جواب سوم
طبرانی (م ۳۶۰ ق) با سندی از انس بن مالک، نقل کرده:
«وقتی “علی” علیه‌السلام از یمن آمد، پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله به او فرمود: با چه قربانی کردی؟
گفت: با قربانی شما یا رسول‌الله.
حضرت فرمود اگر قربانی به همراه نداشتم، مُحلّ می‌شدم.»[۶]
بی تردید، سه دلیل فوق برای اینکه عموم مسلمانان همچنان به حضور امیر مؤمنان علی علیه‌السلام در غدیر معتقد باشند کافی است.
علاوه بر اسناد فوق، ابن حجر مکی شافعی مذهب متوفای قرن دهم می‌گوید: «اسناد غدیر بسیار است و جماعتی از جمله ترمذی، نسائی و احمد حدیث غدیر را ذکر کرده‌اند به طوری که شانزده صحابی آن را بیان کرده‌اند … به ایراد کسانی که در صحت حدیث غدیر تردید کرده‌اند اعتنایی نمی‌شود؛
همچنین به مدعای کسانی که امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام را در روز غدیر در یمن حاضر دانسته‌اند توجهی نمی‌شود؛ زیرا ثابت است که امیرالمؤمنین علیه‌السلام از آن دیار برگشته و حج را همراه پیامبر اعظم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله به جا آورده است.»[۷]
منابع
[۱] المواقف فی علم الکلام، ص ۴۰۵.
[۲] الطبقات الکبری، ج ۳، ص ۱۶۹.
[۳] المغازی، ج ۲، ص ۱۰۸۱.
[۴] فضائل الصحابة، ص ۲۳۳، حدیث ۱۰۴۴.
[۵] تاریخ دمشق، ج ۴۵، ص ۱۷۹؛ ر.ک. انساب الأشراف بلاذری، ج۲، ص ۳۵۶.
[۶] المعجم الأوسط، ج ۴، ص ۳۳۲.
[۷] الصواعق المحرقة، ص ۶۶؛ مرقاة المفاتیح، ج ۱، ص ۴۷۶.
