آیه 4 سوره تحریم

«صالِحُ‌ المُؤمِنین» که در قرآن به آن اشاره شده است چه کسی است؟

ماه مبارک رمضـان، ماه بـهار قـرآن، ماه نزول آیـات نـور، بهترین فرصت است برای شناخت امیرمومنان در آیینه کلام خداوند؛ «آیات علوی» نگاهی است به شان و منزلت حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام در قرآن کریم.


آیه مورد بحث امروز آیه ۴ سوره تحریم می باشد:

آیه ۴ سوره تحریم

خداوند در آیه ۴ سوره تحریم میفرماید:

إِنْ تَتُوبَا إِلَى اللَّهِ فَقَدْ صَغَتْ قُلُوبُکُمَا ۖ وَإِنْ تَظَاهَرَا عَلَیْهِ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلَاهُ وَجِبْرِیلُ وَصَالِحُ الْمُؤْمِنِینَ ۖ وَالْمَلَائِکَةُ بَعْدَ ذَٰلِکَ ظَهِیرٌ

اگر شما [دو همسر پيامبر] از كار خود توبه كنيد [به نفع شماست، زيرا] دل‌هايتان [از حق] منحرف گشته؛ و اگر برضدّ او دست به دست هم دهيد، [كارى از پيش نخواهيد برد] زيرا خداوند ياور اوست و همچنين جبرئيل و مؤمنان صالح، و فرشتگان بعد از آنان پشتيبان اويند.

 

 

پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله در مورد این آیه فرمودند:

«صَالِحُ المُؤْمِنِینَ» منظور امیرالمؤمنین علیه‌السلام است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۳۸۶

 بحارالأنوار، ج۳۶، ص۳۰/ فرات الکوفی، ص۴۸۹/ شواهدالتنزیل، ج۲، ص۳۴۱/ العمدهًْ، ص۲۹۰/ فرات الکوفی، ص۴۹۱/کشف الیقین، ص۳۶۷

 

از علیّ‌بن‌ابراهیم رحمة الله علیه نقل شده است:
«صَالِحُ الْمؤْمِنِینَ منظور امیرالمؤمنین علیه‌السلام است وَ الْملَائِکَةُ بَعْدَ ذَلِکَ ظَهِیرٌ منظور امیرالمؤمنین علیه‌السلام است.»

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۳۸۸

 بحارالأنوار، ج۳۶، ص۲۷/ بحارالأنوار، ج۳۶، ص۲۷؛ «بتفاوت لفظی»/ شواهدالتنزیل، ج۲، ص۳۴۹/ المناقب، ج۳، ص۷۶

 

از ابن‌عبّاس رحمة‌الله‌علیه نقل شده است:

– «صالِحُ الْمؤْمِنِینَ منظور علی علیه‌السلام و یارانش است.»

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۳۸۸

 فرات الکوفی، ص۴۹۰؛ «و أشباهه»/ بحارالأنوار، ج۳۶، ص۳۰

– «صَالِحُ المُؤْمِنِینَ به‌طور ویژه در خصوص علی علیه‌السلام نازل شده است.»

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۳۸۸

 شواهدالتنزیل، ج۲، ص۳۵۱/ فرات الکوفی، ص۴۹۱/ البرهان/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۶۷۵

 

امیرالمؤمنین علیه‌السلام بالای منبر فرمود:
«من برادر مصطفی که بهترین انسان‌ها و از [نسل] هاشم است. و بزرگ‌ترین بزرگان قوم هستم و [منم] خبر بزرگ که تقدیر الهی در مورد آن جاری شده است و صالِحُ الْمؤْمِنِینَ که آیه‌ها و سوره‌ها در مورد او نازل شده است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۳۸۸

 بحارالأنوار، ج۳۶، ص۲۸

 

عمّاربن‌یاسر نقل کرده است:
از علیّ‌بن‌ابی‌طالب علیه‌السلام شنیدم که می‌گفت: «رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله مرا خواند و گفت: آیا مژده‌ای به تو بدهم»؟
گفتم: «آری ای رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله و من همواره با نیکی مژده داده شده‌ام».
گفت: «خداوند درباره‌ی تو قرآنی فرستاده است».
گفتم: «آن چیست ای رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله»؟
فرمود: «با جبرئیل هم ردیف شده‌ای، آنگاه قرائت کرد وَ جِبْرِیلُ وَ صالِحُ المُؤْمِنِینَ؛ تو و مؤمنان از فرزندان پدرت، همان صالحان هستید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۳۸۸

 شواهدالتنزیل، ج۲، ص۳۴۷/ البرهان/ بحارالأنوار، ج۲۳، ص۳۸۶/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۵۷۰

 

امام باقر علیه‌السلام فرمودند: 
پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله علیّ‌بن‌ابی‌طالب علیه‌السلام را دوبار به اصحاب خود معرّفی کرد، یکبار هنگامی‌که گفت: «هرکس که من مولای او هستم علی علیه‌السلام مولای اوست و بار دیگر هنگامی بود که این آیه نازل شد:
فَإِنَّ اللهَ هُوَ مَوْلاهُ وَ جِبْرِیلُ وَ صالِحُ المُؤْمِنِینَ پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله دست علی علیه‌السلام را گرفت.
و فرمود: «ای مردم! شایسته‌ترین مؤمنان این شخص است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۳۸۸

 بحارالأنوار، ج۲۲، ص۲۳۲/ بحارالأنوار، ج۳۶، ص۲۹ و تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۶۷۴ و الیقین، ص۳۰۲؛ «بتفاوت»/ بحارالأنوار، ج۳۷، ص۳۱۷/ فرات الکوفی، ص۴۹۰؛ «لقد عرف … فعلی مولاه» محذوف/ شواهدالتنزیل، ج۲، ص۳۵۲؛ «لقد عرف … فعلی مولاه» محذوف/ نورالثقلین/ البرهان

 

از محمّدبن‌عبدالله‌بن‌ابی‌رافع نقل شده است:
هنگامی‌که رحلت رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله، فرا رسید، ایشان از هوش رفتند؛
سپس به هوش آمدند، درحالی‌که من گریه می‌کردم و دستان ایشان را می‌بوسیدم و می‌گفتم:
«ای رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله! بعد از شما، من و پسرم چه کسی را داریم»؟
فرمود: «بعد از من خدا را داری و جانشین من، صالح المؤمنین علیّ‌بن‌ابیطالب علیه‌السلام را».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۳۸۸

 بحارالأنوار، ج۳۶، ص۲۹/ بحارالأنوار، ج۳۸، ص۱؛ «بتفاوت»/ البرهان؛ «ولدی» بدل «والدی»

 

 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *