ماه مبارک رمضـان، ماه بـهار قـرآن، ماه نزول آیـات نـور، بهترین فرصت است برای شناخت امیرمومنان در آیینه کلام خداوند؛ «آیات علوی» نگاهی است به شان و منزلت حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام در قرآن کریم.
امروز در بخش «آیات علوی» و در ویدئویی که مشاهده می نمایید، از یکی دیگر از آثار قرآنی «نمایشگاه تصویری کتابت آیات علوی» که توسط یکی از اساتید هنر اصیل خوشنویسی و در وصف مقام والای امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام کتابت شده، رونمایی شده است.
طبق روایات و احادیث نقل شده از سيوطى در «الدّرالمنثور» و جمعى ديگر از مفسّران مانند فخر رازى، آلوسى، برسوئى و قرطبى، در آیه «و گوش‌های شنوا آن را دریابد» از سوره «حاقه»، منظور از گوش شنوا،«گوش امیرالمومنین علی علیه‌السلام» است.
آیه مورد بحث امروز آیه۱۲ از سوره حاقه می باشد:
خداوند در آیه ۱۲ از سوره حاقه می فرماید:
«لِنَجْعَلَها لَكُمْ تَذْكِرَةً وَ تَعِيَها أُذُنٌ واعِيَةٌ؛
تا آن را وسيله‌ی تذكّرى براى شما قرار دهيم و گوش‌هاى شنوا آن را دريابد [و درك كند].»
پیامبر رحمت صلی‌الله‌علیه‌وآله
– امام باقر علیه‌السلام نقل می‌کند: رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله به منزل علی بن ابی طالب علیه‌السلام رفت و فرمود: «ای علی! امشب، این آیه بر من نازل شد: وَ تَعِیَهَا أُذُنٌ وَاعِیَةٌ، و من از خداوند خواستم که گوش تو باشد. و عرض کردم: «خداوندا! این گوش را، گوش علی علیه‌السلام قرار ده»، و خدای عزّوجلّ این کار را تحقّق بخشی».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶،ص۵۲۲ / بحارالأنوار، ج۳۵، ص۳۲۹
– ثعلبی در تفسیرش گوید: چون این آیه نازل شد که وَ تَعِیَها أُذُنٌ واعِیَةٌ چون رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله به علی بن ابی طالب علیه‌السلام فرمود: «یا علی! از خدا خواستم این گوش را گوش تو قرار دهد».
امیرالمومنین علی علیه‌السلام گوید: «از آن پس هرگز چیزی را فراموش نکرده¬ام».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶،ص۵۲۲ / بحارالأنوار، ج۳۵، ص۳۲۸
– رسول خاتم صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمود: هنگامی‌که این آیه: وَ تَعِیَهَا أُذُنٌ وَاعِیَةٌ، نازل شد. گفتم: «خداوندا! این گوش را، گوش علی قرار بده. از آن پس، علیعلیه‌السلامهرچه را می‌شنید، حفظ می‌کرد».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۵۲۲ / بحارالأنوار، ج۳۵، ص۳۲۷
– ابن‌عبّاس رحمة‌الله‌علیه گوید: پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله به علیبنابیطالب علیه‌السلام فرمود: «یا علی! خداوند به من امر کرده که به تو نزدیک شوم و از تو دور نباشم و تو و کسانی را که تو را دوست دارند دوست داشته باشم و به تو یاد بدهم و تو گوش فرا دهی و شایسته است بر خدا که تو گوش فرا دهی، پس خداوند نازل کرد: وَ تَعِیَها أُذُنٌ واعِیَةٌ.
پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله فرمود: «یا علی علیه‌السلام از پروردگارم خواستم که گوش تو را چنین کند».
امیرالمومنین علی علیه‌السلام می‌گفت: «از وقتی که این آیه نازل شد، گوش من چیزی را از خیر و علم و قرآن نشنیده مگر اینکه آن را فهمیده و حفظ کرده‌ام.»
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۵۲۲ / شواهدالتنزیل، ج۲، ص۳۷۷
امیرالمومنین علیه‌السلام
– امام علی علیه‌السلام می‌فرماید: رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمود: «همانا خداوند به من دستور داده که به تو نزدیک باشم و از تو دور نشوم و تو را یاد بدهم تا بشنوی و این آیه بر من نازل شد: وَ تَعِیَها أُذُنٌ واعِیَةٌ. تو یا علی علیه‌السلام همان گوش شنوای علم من هستی و من شهر هستم و تو دروازه‌ای و نمی‌توان به شهر وارد شد مگر از دروازه‌ی آن.»
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۵۲۲ / شواهدالتنزیل، ج۲، ص۳۶۳
– حضرت علیبنابیطالب علیه‌السلام فرمودند: «من همان گوش شنوا هستم، خداوند عزّوجلّ می‌فرماید: وَ تَعِیَهَا أُذُنٌ وَاعِیَةٌ.»
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۵۲۲ / بحارالأنوار، ج۳۵، ص۴۵/ بحارالأنوار، ج۳۳، ص۲۸۲
– حضرت امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام فرمودند: «به خدا سوگند من کسی هستم که خداوند در مورد من نازل فرمود: وَ تَعِیَها أُذُنٌ واعِیَةٌ؛ چون ما نزد رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله بودیم که وحی را به ما خبر می‌داد و من آن را حفظ می‌کردم و از دست آن‌ها می‌رفت.»
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۵۲۴ / بحارالأنوار، ج۴۰، ص۱۳۷/ العیاشی، ج۱، ص۱۴؛ «أنا و من یعیه» بدل «یفوتهم»/ بصایرالدرجات، ص۱۳۵
امام باقر علیه‌السلام
– این امام همام می فرماید: «گوش شنوا، گوش علی علیه‌السلام است.»
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۵۲۴ / فرات الکوفی، ص۴۹۹/ البرهان/ بحارالأنوار، ج۴۰، ص۱۸۹/ المناقب، ج۳، ص۷۸
امام جعفر صادق علیه‌السلام
– امام صادق علیه‌السلام می فرماید: هنگامی‌که این آیه نازل شد وَ تَعِیَهَا أُذُنٌ وَاعِیَةٌ، پیامبر اعظم صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمود: «ای علی علیه‌السلام منظور، گوش تو است.»
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۵۲۲ الکافی، ج۱، ص۴۲۳/ بحارالأنوار، ج۳۵، ص۳۲۶
– عبدالرحمان‌بن‌کثیر از امام صادق علیه‌السلام درباره‌ی این آیه: وَ تَعِیَهَا أُذُنٌ وَاعِیَةٌ نقل کرده است که فرمود: «گوش امیرالمؤمنین علیه‌السلام آنچه که از جانب خداوند است را درک می‌کرد؛ اعم از آنچه که هست و آنچه که خواهد بود.»
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۵۲۴ بحارالأنوار، ج۳۵، ص۳۲۶/ بصایرالدرجات، ص۵۱۷/ البرهان/ بحارالأنوار، ج۴۶، ص۳۰۸ و دلایل الإمامهًْ، ص۱۰۵؛ «بتفاوت»/ الأمان، ص۶۸
ابن‌عبّاس رحمة‌الله‌علیه
ایشان نقل کرده است: «منظور از مصداق کامل آیه: وَ تَعِیَها أُذُنٌ واعِیَةٌ. علی (علیه السلام) است.»
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۵
