در روایتی خطاب به پیامبر (صلیاللهعلیهوآله) بیان شده است که حضرت طاهره (سلاماللهعلیها) بهانۀ خلقت هستند، آیا یک بانو میتواند چنین جایگاهی داشته باشد و تمام هستی برای او خلق شده باشد؟
«يـا أَحْمَدُ! لَوْلاكَ لَما خَلَقْتُ الْأَفْلاكَ، وَ لَوْلا عَلِىٌّ لَما خَلَقْتُكَ، وَ لَوْلا فاطِمَةُ لَما خَلَقْتُكُما»
هان اى احمد! اگر تو نبودى، جهان را نمىآفريدم و اگر على نبود، تو را، و اگر فاطمه نبود، من شما دو نفر را نمىآفريدم.
در این حدیث، گفته شده است که اگر حضرت فاطمه (سلاماللهعلیها) نبود، پیامبر اسلام (صلیاللهعلیهوآله) و حضرت علی (علیهالسلام) نیز آفریده نمیشدند.
این جمله بهوضوح بر اهمیت و جایگاه خاص حضرت فاطمه (سلاماللهعلیها) در خلقت و تحقق اهداف آفرینش تأکید دارد.
بزرگان دین به چندین نکته اشاره کردهاند که در آنها بر برتری حضرت فاطمه (سلاماللهعلیها) تأکید میشود.
منشأ نسل معصومین و تحقق امامت
در این حدیث، اگرچه پیامبر اسلام (صلیاللهعلیهوآله) و حضرت علی (علیهالسلام) در جایگاه عالی و ویژهای قرار دارند، اما بر اساس این حدیث، حضرت فاطمه (سلاماللهعلیها) بهعنوان مادر امامان معصوم (علیهمالسلام) شناخته میشود.
نسل امامان معصوم (علیهمالسلام) از حضرت فاطمه (سلاماللهعلیها) آغاز میشود و این حقیقت نشان میدهد که خلقت حضرت فاطمه (سلاماللهعلیها) بهعنوان اولین و اصلیترین علت برای تحقق ادامۀ خط نبوت و امامت ضروری است.
به این معنا که بدون حضرت فاطمه (سلاماللهعلیها) هیچیک از پیامبر (صلیاللهعلیهوآله) و علی (علیهالسلام) نیز بهطور کامل نقش خود را ایفا نمیکردند.
علامه طباطبایی در المیزان تأکید میکند که در واقع حضرت فاطمه (سلاماللهعلیها) بهعنوان نقطۀ شروعگر نسل معصومین، نقش کلیدی در ادامۀ مسیر دین و امامت ایفا کرده است.
شیخ صدوق در الخصال و مرحوم کلینی در کافی این نکته را بیان میکنند که جایگاه حضرت فاطمه (سلاماللهعلیها) بهعنوان مادر امامان معصوم (علیهمالسلام) و پدر همسر ایشان حضرت علی (علیهالسلام) نشاندهندۀ یک مقام بسیار رفیع و بینظیر است.
محور خلقت و جایگاه ویژۀ فاطمه (سلاماللهعلیها)
با بیان اینکه اگر حضرت فاطمه (سلاماللهعلیها) نبود، خلقت پیامبر (صلیاللهعلیهوآله) و حضرت علی (علیهالسلام) نیز صورت نمیگرفت، این حدیث جایگاه حضرت فاطمه (سلاماللهعلیها) را بهعنوان اصلیترین عامل تحقق اهداف آفرینش و ادامهدهندۀ نسل پیامبر و علی (علیهمالسلام) معرفی میکند. این تأکید نشاندهندۀ نقش بیبدیل حضرت فاطمه (سلاماللهعلیها) در جریان آفرینش است.
مفسران شیعه مانند علامه مجلسی در بحار الانوار و شیخ مفید در الارشاد به این نکته اشاره دارند که حضرت فاطمه (سلاماللهعلیها) در حقیقت سرمنشأ تحقق رسالت الهی بهویژه از طریق نسل امامان معصوم (علیهمالسلام) بوده است.
شواهد تاریخی و روایات
در متون تاریخی و حدیثی متعدد، مقام بلند حضرت فاطمه (سلاماللهعلیها) بهعنوان فاطمه زهرا (سلاماللهعلیها) و مادر امامان معصوم (علیهمالسلام) تأکید شده است که در این حدیث، خلقت ایشان بهعنوان پیششرط برای خلقت پیامبر اسلام (صلیاللهعلیهوآله) و حضرت علی (علیهالسلام) مطرح شده است.
ابنعباس نقل کرده است که پیامبر اسلام (صلیاللهعلیهوآله) فرمودهاند: «فاطمه (سلاماللهعلیها) سرور زنان اهل بهشت است.» و در روایات دیگر آمده که حضرت فاطمه (سلاماللهعلیها) بهعنوان نماد پاکی، صداقت و فضیلت شناخته میشود. این جایگاه باعث شده که بهعنوان واسطهای برای خلقت پیامبر (صلیاللهعلیهوآله) و علی (علیهالسلام) نیز مطرح باشد.
شیخ مفید در الارشاد میفرماید که حضرت فاطمه (سلاماللهعلیها) بهعنوان دلیل و وسیلهای برای تحقق اهداف الهی در خلقت بشریت بوده است و در این حدیث بهطور خاص به این نکته اشاره میشود که بدون حضرت فاطمه (سلاماللهعلیها)، هیچکدام از اهداف خلقت پیامبر و علی تحقق نمییافت.
برتری حضرت فاطمه (سلاماللهعلیها) در روایتهای پیامبر (صلیاللهعلیهوآله)
در کنار این حدیث، پیامبر اسلام (صلیاللهعلیهوآله) بارها بر مقام والای حضرت فاطمه (سلاماللهعلیها) تأکید کردهاند.
ازجمله در روایات مختلف آمده است که پیامبر (صلیاللهعلیهوآله) فرمودهاند:
«فاطمه (سلاماللهعلیها) سرور زنان اهل بهشت است» (صحیح مسلم)
همچنین در حدیث دیگری آمده است:
«فاطمه (سلاماللهعلیها) پارۀ تن من است و هرچه او خوشحال باشد، من خوشحال میشوم.» (صحیح بخاری)
