در این مطلب نگاهی داریم به وقایع مهم دهمین روز از ماه جمادی‌الاول که در کتاب معتبر «تقویم شیعه» ذکر شده است.
هر آنچه باید درباره جنگ جمل بدانید
در روز دهم جمادی‌الاول سال ۳۶ هجری قمری «جنگ جمل» اتفاق افتاد. این جنگ از ظهر تا غروب خورشید ادامه یافت و بیش از یک روز به درازا نکشید. محل وقوع جنگ مکانی به نام “خریبه” و به عبارتی در شمال غرب بصره واقع بوده است. در پانزدهم این ماه بصره فتح شد و نزول نصر از خداوند کریم بر امیرالمؤمنین علیه‌السلام واقع شد.
جنگ جمل چگونه رخ داد؟
«جنگ جمل» نخستین فتنه بر علیه حضرت علی علیه‌السلام پس از پذیرش خلافت ظاهری از سوی آن حضرت بود. به عبارت دیگر آغاز این واقعه از آنجا شروع شد که مردم با امیرالمومنین علیه‌السلام بیعت کردند. در پی این رویداد، طلحه و زبیر به بهانه عمره از مدینه خارج شدند و به عایشه که در مکه اقامت داشت، پیوستند. در این میان عبدالله بن عامر که پیش از این به عنوان عامل عثمان در بصره خدمت کرده و از سوی امیرالمؤمنین علیه‌السلام عزل شده بود، راهی مکه شد. او شتری به بهای دویست دینار خرید و برای عایشه آورد. سپس همگی راه بصره را در پیش گرفتند و سرانجام به این شهر رسیدند.
پس از ورود به بصره، آنها به خانه عثمان بن حنيف، والی منتخب حضرت برای بصره، یورش برده، او را به اسارت گرفته و بی رحمانه مورد ضرب و شتم قرار دادند و موی ریش و سر و دو ابروی او را برکندند.
در پاسخ به این جسارت، اميرالمؤمنین علیه‌السلام برای مقابله با آنان آهنگ بصره کرد. در این کارزار، امام حسن علیه‌السلام و امام حسین علیه‌السلام، محمد حنفیه، عبدالله بن جعفر، فرزندان عقیل و شماری از جوانان بنی هاشم همراه حضرت بودند. همچنین عمار، ابو ایوب انصاری و گروهی از مهاجران و انصار حضور داشتند. از آن جمله از اصحاب بدر، ۲۵۰ نفر از کسانی که با پیامبر در بیعت شجره پیمان بسته بودند و ۱۵۰۰ نفر از دیگر ذیاران پیامبر نیز به این سپاه پیوستند.
چه کسی آغازگر جنگ بود؟
حضرت اميرالمؤمنین علیه‌السلام مسلم مجاشعی را در حالی که قرآن در دست داشت، به سوی بصره فرستادند تا مردم را به حکم خدا دعوت کند. اما بصریان بی درنگ او را آماج تیرهای خود ساختند و به شهادت رساندند. حضرت به همراهیان خود فرمان داد که هیچکس از شما آغازگر جنگ نباشد. لیکن پس از موعظه‌های عمار و سخنان امیرالمؤمنین علیه‌السلام، در دهم جمادی الاول، جنگی را که عایشه شروع کرده بود، ادامه دادند و امیرالمؤمنین در مقام مقابله با آنها برآمدند. در این جنگ از لشکر امير المؤمنین علیه‌السلام که ۲۰ هزار مرد جنگی داشت، پنج هزار نفر به شهادت رسیدند و از لشکر عایشه که شمارشان به ۳۰ هزار نفر می‌رسید، سیزده هزار نفر کشته شدند.
سرنوشت رهبر مخالفان چه شد؟
پس از درگیری شدید، شتر رهبر مخالفان سرنگون شد و سپاه ناکثین متفرق گشته و شکست خوردند. آخر الامر که پیروزی نصیب لشکر امیر المؤمنین علیه‌السلام شد، حضرت کنار هودج عایشه آمدند و فرمودند: «ای حمیرا پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله تو را امر کرده بود که به جنگ من بیرون آیی؟ آیا تو را امر نفرمود که در خانه خود بنشینی و بیرون نیایی؟ بخدا سوگند، انصاف ندادند آنانکه زنان خود را پشت پرده پنهان داشتند و تو را بیرون آوردند.»
محمد بن ابی بکر خواهرش را از هودج بیرون کشید امیرالمؤمنین علیه‌السلام دستور داد که او را به خانه صفیه دختر حارث بن ابی طلحه ببرند و بعد او را به مکه و از مکه به مدینه فرستاد.
پیراهن حسین علیه‌السلام عطیه‌ای از طرف مادر
در تقویم شیعی مناسبت دیگری هم برای روز دهم جمادی‌الاول ذکر شده است. این روز مصادف با سالروز تحویل پیراهن سیدالشهدا علیه‌السلام به حضرت زینب سلام‌الله‌علیها نیز می باشد.
روایت است، سه روز قبل از شهادت حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها، ایشان پیراهنی را که خداوند در بهشت خلق کرده و دست به دست پیامبران از حضرت آدم علیه‌السلام تا حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله رسیده بود را به حضرت زینب سلام‌الله‌علیها تحویل دادند. پیامبران به هنگام مواجه شدن با مشکلات به وسیله این پیراهن به درگاه الهی متوسل می‌شدند. ایشان به دخترشان توصیه کردند در ساعات آخر روز عاشورا این پیراهن را به دست برادرت حسین علیه‌السلام برسان.
در این روز حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها پیراهن ابراهیم خلیل الرحمن علیه‌السلام را به زینب کبرى سلام‌الله‌علیها دادند و فرمودند: «هنگامى که برادرت حسین علیه‌السلام این پیراهن را از تو خواست، بدان که ساعتى بیشتر مهمان تو نیست و سپس به بدترین حالات به دست اولاد زنا کشته می‌شود».
این ماجرا مربوط به سه روز قبل از شهادت حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها بوده است.
منابع
برگرفته از کتاب «تقویم شیعه» و «تشريف بالمنن»
